Joburgers zijn het zat om kikkers te zijn in een pan met kokend water

Een collega vertelde me deze week een verhaal dat me aan het denken zette. Ik zeg vaak dat we in Zuid-Afrika een heel parochiale visie hebben. We denken altijd dat alles hier veel erger is dan waar dan ook. We hebben perspectief nodig.

De collega vertelde me hoe haar vriend, een ex-Zuid-Afrikaan die drie decennia geleden naar de VS was geëmigreerd, onlangs Johannesburg bezocht en opmerkte hoe schoon de straten zijn! Rijdend door de buitenwijken merkte hij op dat er geen afval is zoals in Manhattan.

Diezelfde ex-Saffa reed ook door Hillbrow en was naar verluidt geschokt door de staat van de gekaapte gebouwen en de afbrokkelende infrastructuur.

Op dezelfde manier hoor ik expats vaak tegen me zeggen: “Oh, je bent een kikker in een pan met kokend water. Je realiseert je niet hoe erg de situatie is geworden.”

Perspectief hangt vaak af van je eigen ervaringen en de manier waarop je het verhaal kadert.

Dus als we in de media de staat van Johannesburg beschrijven en hoe de stad de afgelopen tien jaar achteruit is gegaan, kan perspectief belangrijk zijn. Johannesburg strekt zich natuurlijk uit van Alexandra tot Bryanston, van Soweto tot Hyde Park.

Toen de onlangs afgetreden burgemeester van Johannesburg, Kabelo Gwamanda, zijn ambtstermijn als succesvol omschreef, kon hij gemakkelijk een aantal indrukwekkende ontwikkelingen in de stad aanhalen: de ontwikkelingen van wereldklasse in Sandton, de renovatie van belangrijke verkeersaders en het onderhoud aan het waternetwerk.

In zijn State of the City-toespraak in mei gaf hij de dienstverlening in de metropool een verbluffende score van 68%.

“We hebben opmerkelijke vooruitgang geboekt in het verbeteren van de toegang tot basisdiensten in informele nederzettingen, het efficiënt beheren van afval en het bevorderen van infrastructuurontwikkeling. Onze initiatieven gericht op huisvesting, elektriciteit, water en sanitaire voorzieningen, evenals de algehele gezondheid van het milieu, hebben tastbare resultaten opgeleverd die een positieve impact hebben op talloze huishoudens in onze stad”, aldus de burgemeester.

Wat voor iedere inwoner van Joburg of expat die de stad bezoekt overduidelijk is, is dat dit een rooskleurige versie van de gebeurtenissen is. Je kunt niet over goede accountantsrapporten praten als de stad worstelt met een enorm schuldengat.

Journalisten en maatschappelijke organisaties hebben de neergang van de stad vastgelegd, die wordt versneld door zwakke coalitieregeringen en politieke patronage.

Johannesburg heeft de afgelopen zes jaar negen burgemeesters gehad (van wie er twee tijdens hun ambtsperiode zijn overleden).

De afgelopen twee jaar waren Kabelo Gwamanda en vóór hem Thapelo Amad vooral marionettenburgemeesters die door een verdeelde coalitie van het ANC/EFF/PA en Al-Jama’ah aan de macht waren gebracht.

Het ANC en de EFF konden het niet eens worden over wie de burgemeestersposten moesten bekleden, dus werd Gwamanda, afkomstig van een partij met maar één zetel, op die rol geduwd.

Daarvoor was er een DA-burgemeester in Dr. Mpho Phalatse. Herman Mashaba van ActionSA bekleedde die functie ook van 2016 tot 2019.

Dada Morero zal naar verwachting Gwamanda opvolgen. Dit is onderdeel van een ANC-alliantie met ActionSA en verschillende minderheidspartijen. De coalitie zal de DA niet omvatten en zal dus niet de nationale regering van nationale eenheid (GNU) weerspiegelen.

Morero zal te maken krijgen met het oplossen van problemen rondom de vermindering van de elektriciteitslast en instabiliteit, evenals met aanhoudende wateronderbrekingen. Het burgercentrum is nog lang niet volledig functioneel, Lillian Ngoyi Street in het CBD is nog steeds gesloten, er zijn wegen vol gaten, straatverlichting die het niet doet, gekaapte gebouwen en een enorm tekort waarvoor een lening van R2,5 miljard nodig was. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het extreem impopulaire elektriciteitstarief van R200 dat onlangs werd ingevoerd.

De ervaren journaliste Ferial Haffajee, die Johannesburg nauwlettend volgt, heeft de zeven taken voor de nieuwe burgemeester uiteengezet: de stadsbibliotheek heropenen, goede besturen benoemen bij City Power en Joburg Water waar geen kaderleden in zitten, het wegenagentschap op de rails krijgen, het tekort aanpakken, de nationale overheid vragen om in te grijpen, het metrostation heropenen en beter communiceren met bewoners.

In The Midday Report sprak Haffajee deze week over de staat van de stad en de criteria waaraan Gwamanda’s ambtstermijn moet worden afgemeten.

“Hoe beoordelen we een burgemeester? Het gaat over hoe de infrastructuur van de stad werkt en hoe burgers zich voelen. Het is vrij duidelijk dat dit geen geweldige ambtstermijn is geweest. De test is meer, hoeveel waterafsluitingen hebben we, elektriciteit, de kosten van elektriciteit, hoe veilig voelen onze vrouwen zich als de straatverlichting in de stad nauwelijks werkt? Hoe is de staat van onze wegen? Hoe zorgen we voor daklozen en afvalrecyclers? En op basis van die statistieken is het helemaal geen goede ambtstermijn geweest.”

Wayne Duvenage van OUTA zegt dat Joburg in een nijpende situatie verkeert. “Het brokkelt met de dag af en hoe langer we wachten om met het leiderschap om te gaan, hoe groter dit gat wordt. Als we niet het juiste visionaire leiderschap krijgen dat de stad in de juiste richting stuurt, kunnen we niet zien waar het leiderschap vandaan moet komen.”

Dada Morero zal een manier moeten vinden om visionair leiderschap te brengen. Hij zal ook een manier moeten vinden om de temperatuur van het water in de pot voor ons, de kikkers, te verlagen. Dit betekent dat de dienstverlening van de voorsteden naar de townships zal moeten worden opgeschroefd, zodat Johannesburg de Afrikaanse stad van wereldklasse kan worden die het ooit was.